تصريحات ديني كه از سرچشمه وحي صادر شده، به ما گوشزد مي‌كند كه اولين پديده مادي كه خدا آفريده، آب بوده است. در قرآن كريم به مظاهر طبيعي براي اثبات قدرت و وحدانيت خداوند متعال به وفور استدلال شده است. در عين آنكه اين استدلال‌ها براي هدف مزبور آورده شده، لكن نكات علمي در آنها كاملاً مراعات شده و واقعيت‌گرايي، نمود روشني دارد. از جمله اين مظاهر، پديده‌هاي مرتبط به هم از قبيل آب، باران، ابر، باد و درياست.
اصل آب از آسمان است. قرآن كريم در اين‌باره مي‌فرمايد: «وانزلنا من السَماء ماءً بقدر فأسكناه في الارض».(و ما براي شما آب را به قدر معين از آسمان رحمت نازل در زمين ساختيم و محققاً بر نابود ساختن آن نيز قادريم. سوره مؤمنون، آيه 18). اين آيه بر فرستادن آب‌هاي موجود از آسمان بر روي كره زمين، تصريح دارد.
دنياي نخستين از آب است. در سوره هود چنين مي‌خوانيم: «و هو الذي خلق السموات والارض في سته ايام و كان عرشه علي الماء...»(و اوست خدايي كه آسمان و زمين را در فاصله شش روز آفريد و عرش با عظمت او بر آب قرار يافت.... بخشي از آيه 7 سوره هود)
اين آيه با تعبير «وكان عرشه علي الماء» بر استقرار قدرت الهي بر آب قبل از آفرينش آسمان‌ها و زمين، تصريح مي‌كند.
آب، اصل زندگي است. قرآن كريم آب را اصل حيات و زندگي مي‌شمارد. ضمن آنكه تصريح مي‌كند: «وجعلنا من الماء كل شيء حي»، پس از هر بار يادآوري نزول باران با تعابير گوناگون، اصل بودن آب در حيات ارض را مورد اشاره قرار مي‌دهد؛ تعابيري مانند: «فاحيينا به الارض بعد موتها...» ([وبه بارانش]، زمين را زنده گردانيديم.... بخشي از آيه 9 سوره فاطر)، «فيحيي به الارض بعد موتها...» ([هم به باران رحمت آسمان] زمين را پس از مرگ زنده مي‌كند.... بخشي از آيه 24 سوره روم)و غيره.
قرآن همچنين زيبايي طبيعت را وابسته به آب مي‌داند و آن را در شاداب نگه داشتن حيات بشري بسيار مؤثر مي‌داند. در سوره حج مي‌فرمايد: «الم تر انَ الله انزل من السماء ماءً فتُصْبِح الارض مخضره ان الله لطيف خبير» (اي بشر آيا نديدي كه خدا از آسمان آب فرو باريد كه زمين را سبز و خرم كرد كه همانا خدا را با خلق عنايت و لطف است. سوره حج، آيه 63). تأكيد بر نقش آب در سرسبزي زمين با اشاره به دو وصف لطيف و خبير بودن خداوند كه هماهنگي بسيار با زيبايي و زيباشناسي دارد، بيان روشن نقش آب در زيبايي طبيعت است.
از ديدگاه قرآن غذاي انسان وابسته به آب است. در سوره بقره چنين مي‌خوانيم: «وانزلنا من السماء ماءً فأخرج به من الثمرات رزقاً لكم...» (آن خدايي كه براي شما زمين را گسترد و آسمان را برافراشت و از آسمان آبي كه به سبب آن بيرون آورد ميوه‌هاي گوناگون براي روزي شما آفريد.... بخشي از آيه 22 سوره بقره). همچنين قرآن در سوره‌هاي ابراهيم آيات 10 و11، نحل آيات 10 و 11، يونس آيه 24، سجده آيه 27 و سوره عبس آيه‌هاي 24 و 32 نيز به اينكه غذاي انسان به آب وابسته است، اشاره دارد.
علاوه بر آب، آيات قرآني درباره باران و انواع و فوايد آن نيز بسيار است. آثار حياتي آب و باران در قرآن كريم فهرست‌وار به قرار زير است:
1- جابه‌جايي ابرها توسط بادها و رانده شدن ابرهاي پرآب به مناطق خشك و تشنه ريزش باران و احياي مجدد و پي در پي سرزمين‌هاي افسرده و مرده.
2- آب و باران، مايه نظافت و بهداشت عمومي و پاكيزگي كلي.
3- نزول باران و ممزوج شدن آن با گياهان روي زمين.
4- نزول باران و جريان سيل و آثار سودمند و گاهي زيانبار آن.
5- نقش باران در ظهور و پيدايش ميوه‌ها و محصولات رنگارنگ.
6- تأثير باران در خلق و آفرينش جفت‌هاي شاداب از هر چيز.
7- ذخيره شدن آب‌هاي نازل‌شده و ذوب تدريجي برف‌هاي ارتفاعات و جوشش چشمه‌ها و كاريزها.
8- شادابي و سرسبزي كره زمين در اثر بارش باران و ديگر نزولات آسماني.
9- نقش باران و آب در پيدايش جنگل‌ها، مراتع، باغ‌ها و بستان‌ها.
10- باران و تشكيل درياها با آب‌هاي متفاوت شيرين، تلخ و شور.
11- فرو فرستادن باران و امثال آن به اندازه و به طور محدود.
12- تنوع ابرها و ريزش باران‌ها و آثار آن.
با مراجعه به معجم‌هاي واژگان قرآن كريم، معلوم شد كه درباره ابر، باد، باران، آب، نهر، چشمه و نوشيدني، قريب به صد آيه وجود دارد. واژه‌هاي قرآن كريم در اين‌باره عبارتند از: برد(تگرگ)، سحاب(ابر)، غمام(ابر)، مزن(ابر و به گفته برخي اديبان ابر باران‌دار)، غيث(باران)، مطر(باران)، نهر(آب جاري)، ينبوع(آب چشمه)، معصرات(گردبادي از آب دريا يا خاك زمين)، ثجاج(آب فرو ريزنده)، عين(چشمه)، ماء(آب) و شراب(نوشيدني).
برخي واژگان هم هستند كه در قرآن نيامده‌اند ليكن به همان معاني كلمات بالا يا نزديك به مضامين آنها هستند. مطر و هم‌خانواده‌هاي آن 15 بار؛ غيث و هم‌ريشه‌هاي آن 6 بار؛ طَلّ(باران سبك و كم) 1 بار، وَدْقْ (باران مستمر و پي در پي) 2 بار؛ صيب(ابر يا ابر باران‌زا) 1 بار؛ ماء بيش از 30 بار؛ سحاب 6 بار؛ و مزن 1 بار در قرآن كريم استعمال شده است.
اصل آب از آسمان است. قرآن كريم در اين‌باره مي‌فرمايد: «وانزلنا من السَماء ماءً بقدر فأسكناه في الارض».(و ما براي شما آب را به قدر معين از آسمان رحمت نازل در زمين ساختيم و محققاً بر نابود ساختن آن نيز قادريم. سوره مؤمنون، آيه 18). اين آيه بر فرستادن آب‌هاي موجود از آسمان بر روي كره زمين، تصريح دارد.
دنياي نخستين از آب است. در سوره هود چنين مي‌خوانيم: «و هو الذي خلق السموات والارض في سته ايام و كان عرشه علي الماء...»(و اوست خدايي كه آسمان و زمين را در فاصله شش روز آفريد و عرش با عظمت او بر آب قرار يافت.... بخشي از آيه 7 سوره هود)
اين آيه با تعبير «وكان عرشه علي الماء» بر استقرار قدرت الهي بر آب قبل از آفرينش آسمان‌ها و زمين، تصريح مي‌كند.
آب، اصل زندگي است. قرآن كريم آب را اصل حيات و زندگي مي‌شمارد. ضمن آنكه تصريح مي‌كند: «وجعلنا من الماء كل شيء حي»، پس از هر بار يادآوري نزول باران با تعابير گوناگون، اصل بودن آب در حيات ارض را مورد اشاره قرار مي‌دهد؛ تعابيري مانند: «فاحيينا به الارض بعد موتها...» ([وبه بارانش]، زمين را زنده گردانيديم.... بخشي از آيه 9 سوره فاطر)، «فيحيي به الارض بعد موتها...» ([هم به باران رحمت آسمان] زمين را پس از مرگ زنده مي‌كند.... بخشي از آيه 24 سوره روم)و غيره.
قرآن همچنين زيبايي طبيعت را وابسته به آب مي‌داند و آن را در شاداب نگه داشتن حيات بشري بسيار مؤثر مي‌داند. در سوره حج مي‌فرمايد: «الم تر انَ الله انزل من السماء ماءً فتُصْبِح الارض مخضره ان الله لطيف خبير» (اي بشر آيا نديدي كه خدا از آسمان آب فرو باريد كه زمين را سبز و خرم كرد كه همانا خدا را با خلق عنايت و لطف است. سوره حج، آيه 63). تأكيد بر نقش آب در سرسبزي زمين با اشاره به دو وصف لطيف و خبير بودن خداوند كه هماهنگي بسيار با زيبايي و زيباشناسي دارد، بيان روشن نقش آب در زيبايي طبيعت است.
از ديدگاه قرآن غذاي انسان وابسته به آب است. در سوره بقره چنين مي‌خوانيم: «وانزلنا من السماء ماءً فأخرج به من الثمرات رزقاً لكم...» (آن خدايي كه براي شما زمين را گسترد و آسمان را برافراشت و از آسمان آبي كه به سبب آن بيرون آورد ميوه‌هاي گوناگون براي روزي شما آفريد.... بخشي از آيه 22 سوره بقره). همچنين قرآن در سوره‌هاي ابراهيم آيات 10 و11، نحل آيات 10 و 11، يونس آيه 24، سجده آيه 27 و سوره عبس آيه‌هاي 24 و 32 نيز به اينكه غذاي انسان به آب وابسته است، اشاره دارد.
علاوه بر آب، آيات قرآني درباره باران و انواع و فوايد آن نيز بسيار است. آثار حياتي آب و باران در قرآن كريم فهرست‌وار به قرار زير است:
1- جابه‌جايي ابرها توسط بادها و رانده شدن ابرهاي پرآب به مناطق خشك و تشنه ريزش باران و احياي مجدد و پي در پي سرزمين‌هاي افسرده و مرده.
2- آب و باران، مايه نظافت و بهداشت عمومي و پاكيزگي كلي.
3- نزول باران و ممزوج شدن آن با گياهان روي زمين.
4- نزول باران و جريان سيل و آثار سودمند و گاهي زيانبار آن.
5- نقش باران در ظهور و پيدايش ميوه‌ها و محصولات رنگارنگ.
6- تأثير باران در خلق و آفرينش جفت‌هاي شاداب از هر چيز.
7- ذخيره شدن آب‌هاي نازل‌شده و ذوب تدريجي برف‌هاي ارتفاعات و جوشش چشمه‌ها و كاريزها.
8- شادابي و سرسبزي كره زمين در اثر بارش باران و ديگر نزولات آسماني.
9- نقش باران و آب در پيدايش جنگل‌ها، مراتع، باغ‌ها و بستان‌ها.
10- باران و تشكيل درياها با آب‌هاي متفاوت شيرين، تلخ و شور.
11- فرو فرستادن باران و امثال آن به اندازه و به طور محدود.
12- تنوع ابرها و ريزش باران‌ها و آثار آن.
با مراجعه به معجم‌هاي واژگان قرآن كريم، معلوم شد كه درباره ابر، باد، باران، آب، نهر، چشمه و نوشيدني، قريب به صد آيه وجود دارد. واژه‌هاي قرآن كريم در اين‌باره عبارتند از: برد(تگرگ)، سحاب(ابر)، غمام(ابر)، مزن(ابر و به گفته برخي اديبان ابر باران‌دار)، غيث(باران)، مطر(باران)، نهر(آب جاري)، ينبوع(آب چشمه)، معصرات(گردبادي از آب دريا يا خاك زمين)، ثجاج(آب فرو ريزنده)، عين(چشمه)، ماء(آب) و شراب(نوشيدني).
برخي واژگان هم هستند كه در قرآن نيامده‌اند ليكن به همان معاني كلمات بالا يا نزديك به مضامين آنها هستند. مطر و هم‌خانواده‌هاي آن 15 بار؛ غيث و هم‌ريشه‌هاي آن 6 بار؛ طَلّ(باران سبك و كم) 1 بار، وَدْقْ (باران مستمر و پي در پي) 2 بار؛ صيب(ابر يا ابر باران‌زا) 1 بار؛ ماء بيش از 30 بار؛ سحاب 6 بار؛ و مزن 1 بار در قرآن كريم استعمال شده است.
منبع: آب، آيين‌ها و باورهاي مربوط به آن در فرهنگ عامه. مصطفی خلعت بری
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر