نماز باران
وقتى رحمت الهى(باران)قطع شود و چشمهها و قناتها بخشكدو كمبود آب پديد آيد،براى نزول رحمت الهى و آمدن باران،نمازمىخوانند.نام اين نماز،نماز استسقاء،يا نماز باران است.
اين نيز،يك درس توحيدى و توجه دادن به قدرت و رحمت الهى است،زيرا در خشكسالى و قحطى و بى آبى،از دست هيچكس،كارىبر نمىآيد،تنها خداست كه مىتواند با فرستادن ابرهاى بارانزا،رحمتخويش را بر سر مردم بگسترد.
خداوند مىفرمايد:
«قل ارايتم ان اصبح ماؤكم غورا فمن ياتيكم بماءمعين؟» (1) بگو:اگر آب شما بخشكد،چه كسى براى شما آب گوارامىآورد؟
بى آبى يك منطقه و نيامدن باران،نشان قهر خدا و گاهى به سببگناهانى است كه مردم جامعه انجام مىدهند.پس توجه به خدا و گريهو التماس و توبه و تضرع،سبب مىشود خداوند عنايت كند و كمآبى رابر طرف سازد.نماز باران براى جلب رحمتخداوند است.
علت نيامدن باران
همچنانكه اشاره شد،گاهى بى بارانى،نتيجه معاصى مردم و نوعىعقوبت و تنبيه الهى است.
رسول خدا(ص)فرموده است:
وقتى خداوند بر امتى غضب كند و عذاب بر آنان نفرستد،نرخهاگران مىشود و عمرها كوتاه مىگردد،تجار سود نمىبرند و درختها ميوهنمىدهند و نهرها پر آب نمىشود و باران از مردم قطع مىشود و اشرار برآنان تسلط مىيابند. (2) در حديث ديگرى،امام صادق(ع)فرموده است:
«...و اذا جار الحكام فى القضاء امسك القطر منالسماء» (3) هر گاه زمامداران و حاكمان،در دادرسى ستم كنند،باراناز آسمان قطع مىشود.
طبق روايات،غير از آنچه ياد شد،شيوع گناه،كفران نعمت،منع حقوق،كمفروشى،ظلم و حيله،ترك امر به معروف و نهى از منكر،ندادنزكات و...نيز،گاهى سبب قطع باران مىشود. (4) در حديث آمده:حضرت سليمان با اصحاب خود براى نماز بارانبيرون مىرفت.در راه،به مورچهاى برخورد كه يكى از پاهايش را بهآسمان بلند كرده و مىگويد:خدايا!ما مخلوقات ضعيف تو هستيم و ازروزى تو بى نياز نيستيم،پس به سبب گناهان بنى آدم،ما را به هلاكتمرسان.
حضرت سليمان(ع)به اصحاب خود فرمود:برگرديد!همانا بخاطردعاى غير خودتان سيراب شديد!... (5) پس خيلى هم نبايد مغرور بود،خداوند گاهى به خواسته مورچهاى،رحمتخود را بر بندگان نازل مىكند.حتى گاهى دعاى كافرى چونفرعون را مىپذيرد و باران و فراوانى آب را عطا مىكند.در حديث است ازقول امام صادق(ع)كه ياران فرعون از كاهش آب نيل پيش او سخنگفتند و اظهار كردند كه اين باعث هلاكت ما خواهد شد.فرعون از آنانخواست كه آنروز برگردند.شب كه شد،به ميان رود نيل رفت و دستبه سوى آسمان بلند كرد و گفت:خدايا!مىدانى كه مىدانم،كه جز تو، كسى توان آب آوردن ندارد،پس به ما آب بده.
صبح كه شد،رود نيل فوران زد و سرشار از آب شد. (6)
ايمنى ديدند و نا ايمن شدند دوستى كردم،مرا دشمن شدند...
ما كه دشمن را چنين مىپروريم دوستان را از نظر چون مىبريم؟ (7)
آرى...خداى مهربان،دعاى بندگان و تضرع آنان را بى بهره و بدونپاسخ نمىگذارد،فقط بايد اقبال و روى آوردنى از صميم دل و خالصانهاز سوى بندگان باشد،تا لطف الهى شامل گردد.
به قول سعى:
اى كريمى كه از خزانه غيب گبر و ترسا وظيفه خوردارى دوستان را كجا كنى محروم تو كه با دشمنان نظر دارى (8)
كيفيت نماز باران
مثل نماز عيد،دو ركعت است و ركعت اول،پنج قنوت و ركعت دومچهار قنوت دارد و بهتر است كه با جماعتخوانده شود.
در قنوتها،هر دعايى مىتوان خواند،ولى بهتر است دعايى خواندهشود كه در آن،از خداوند،طلب باران شده باشد و قبل از هر دعا،صلوات بر پيامبر و آلش فرستاده شود.مستحب است كه حمد و سورهاش بلندخوانده شود.
از آنجا كه اين نماز،براى جلب رحمت پروردگار است،در مستحباتآن امورى ذكر شده كه همه،حالت رقت و زارى و نياز بندگان رامىرساند و جلب رحمت مىكند،از جمله:
مردم سه روز،روزه بگيرند و روز سوم به صحرا روند و نماز بخوانند.
زير آسمان جمع شوند.
پا برهنه باشند،مردم،منبر را با خود به صحرا ببرند،مؤذنها هم همراه باشند.پيران وكودكان و چهارپايان را هم با خود ببرند،بچهها را از مادران جدا كنند تا صداى گريه و ضجه زياد شود.
مانع بيرون رفتن كفار همراه خود شوند،امام جماعت و مردم،در كمال خشوع و وقار و درخواست،به بيابانبيرون روند، جاى پاكى را براى نماز،انتخاب كنند... (9) و نيز،وقتى نماز به پايان رسيد،پيشنماز به منبر رود،و عباى خود راواژگونه يا پشت و رو بر دوش افكند،با صداى بلند،صد بار تكبير بگويد،رو به مردم سمت راست كرده،صد بار بلند،سبحان الله بگويد، سپس بهمردم طرف چپ روى كرده و صد بار با صداى بلند،لا اله الا الله بگويد،مانعى ندارد كه مردم هم با صداى بلند، اين شعارها را بدنبال پيشنماز،تكرار كنند،چرا كه رحمت و مغفرت را بهتر جلب مىكند.
آنگاه،امام جماعت و مردم،دستبه دعا بردارند،و بسيار التماس ودعا كنند و بنالند و بخواهند،و امام جماعت،خطبه بخواند و از خداوند، طلب باران كند.و بهتر است از خطبههايى كه از معصومين(ع)نقل شدهاستفاده شود.مانند آنچه از حضرت امير(ع) (10) و امام سجاد(ع) (11) نقلشده است.
سابقه نماز باران
آنگونه كه از روايات تاريخى بر مىآيد،نماز باران در زمان انبياءگذشته هم بوده است(نمونه بيرون رفتن حضرت سليمان را خوانديد).
دعاها و حديثهايى هم كه درباره شيوه رسولخدا(ص)در خواندننماز باران نقل شده،با خطبههاى مربوط به اين نماز كه از اميرالمؤمنيننقل شده،و نيز دعاى امام سجاد(ع)گوياى اين است كه به اين سنت،عمل مىشده است. (12) در تاريخ، برخى از علماى بزرگ هم به برگزارى اين نماز اقدام كرده واز خدا،باران گرفتهاند.البته اين نماز،از آنجهتحساسيت دارد كه اگرخداوند،دعاها را مستجاب نكند و باران نفرستد،مايه شرمندگىنمازگزاران مىشود كه خدا به آنان توجه ننمود.از اين جهت،اقدام بهاين نماز،جرات و ايثارى در حد مايه گذاشتن از آبرو مىطلبد.
يكى از معروفترين نمازهاى باران در تاريخ معاصر ما،نماز آيةا...
العظمى سيد محمد تقى خوانسارى(رحمة الله عليه)است.
نوشتهاند كه در سال 1363 قمرى(47 سال پيش)همان سالى كه متفقين،ايران را اشغال كرده بودند،در قم باران نباريد و باغها و مزارعخشكيد و خطر قحطى و خشكسالى مردم قم را تهديد مىكرد.آن مرجعبزرگوار،دو روز متوالى براى نماز باران به بيابانهاى اطراف قم رفت،اينحركت،گرچه مورد استهزاء غير معتقدان به امور معنوى و غيبى بود،ولىدر روز دوم، چنان باران آمد كه سيلها روان شد و جويبارها به راه افتاد واين از آثار انفاس قدسى آن مرد الهى بود. (13) .
نمازهاى ديگر
براى ايجاد رابطه ميان بنده و خدا،نمازهاى بسيارى مورد سفارشاست.از قبيل:
-نماز غفيله
-نماز حاجت
-نماز شب اول قبر(ليلة الدفن)
-نماز اول ماه
-و...بسيارى نمازهاى ديگر كه در كتب دعا مطرح است وعلاقمندان به آنجا مراجعه كنند.در همينجا،اين نوشته را به پايانمىبريم،به اين اميد كه ره توشه آخرت و كارى مفيد براى خود و ديگرانگردد.
پىنوشتها:
1- ملك،آيه 30.
2- و 3-من لا يحضر،ج 1 ص 524.
4- تحرير الوسيله،ج 1 ص 245،نماز استسقاء.
5- من لا يحضر،ج 1 ص 524.
6- من لا يحضر،ج 1 ص 526.
7- از شعر«لطف حق»،پروين اعتصامى.
8- ديباچه گلستان سعدى.
9- تحرير الوسيله،ج 1 ص 245.
10- من لا يحضر،ج 1 ص 527:الحمد لله سابغ النعم.../و مستدرك نهج البلاغه،ج 6 ص268 دعاى حضرت على(ع).
11- صحيفه سجاديه،دعاى 19:اللهم اسقنا الغيث...
12- به من لا يحضره الفقيه،بحث نماز استسقاء مراجعه شود.
13- آثار الحجة و گنجينه دانشمندان،ج 1 ص 324.قبر آن مرحوم،در حرم حضرت معصومه(ع) است.
پرتوى از اسرار نماز صفحه 245 محسن قرائتى
وقتى رحمت الهى(باران)قطع شود و چشمهها و قناتها بخشكدو كمبود آب پديد آيد،براى نزول رحمت الهى و آمدن باران،نمازمىخوانند.نام اين نماز،نماز استسقاء،يا نماز باران است.
اين نيز،يك درس توحيدى و توجه دادن به قدرت و رحمت الهى است،زيرا در خشكسالى و قحطى و بى آبى،از دست هيچكس،كارىبر نمىآيد،تنها خداست كه مىتواند با فرستادن ابرهاى بارانزا،رحمتخويش را بر سر مردم بگسترد.
خداوند مىفرمايد:
«قل ارايتم ان اصبح ماؤكم غورا فمن ياتيكم بماءمعين؟» (1) بگو:اگر آب شما بخشكد،چه كسى براى شما آب گوارامىآورد؟
بى آبى يك منطقه و نيامدن باران،نشان قهر خدا و گاهى به سببگناهانى است كه مردم جامعه انجام مىدهند.پس توجه به خدا و گريهو التماس و توبه و تضرع،سبب مىشود خداوند عنايت كند و كمآبى رابر طرف سازد.نماز باران براى جلب رحمتخداوند است.
علت نيامدن باران
همچنانكه اشاره شد،گاهى بى بارانى،نتيجه معاصى مردم و نوعىعقوبت و تنبيه الهى است.
رسول خدا(ص)فرموده است:
وقتى خداوند بر امتى غضب كند و عذاب بر آنان نفرستد،نرخهاگران مىشود و عمرها كوتاه مىگردد،تجار سود نمىبرند و درختها ميوهنمىدهند و نهرها پر آب نمىشود و باران از مردم قطع مىشود و اشرار برآنان تسلط مىيابند. (2) در حديث ديگرى،امام صادق(ع)فرموده است:
«...و اذا جار الحكام فى القضاء امسك القطر منالسماء» (3) هر گاه زمامداران و حاكمان،در دادرسى ستم كنند،باراناز آسمان قطع مىشود.
طبق روايات،غير از آنچه ياد شد،شيوع گناه،كفران نعمت،منع حقوق،كمفروشى،ظلم و حيله،ترك امر به معروف و نهى از منكر،ندادنزكات و...نيز،گاهى سبب قطع باران مىشود. (4) در حديث آمده:حضرت سليمان با اصحاب خود براى نماز بارانبيرون مىرفت.در راه،به مورچهاى برخورد كه يكى از پاهايش را بهآسمان بلند كرده و مىگويد:خدايا!ما مخلوقات ضعيف تو هستيم و ازروزى تو بى نياز نيستيم،پس به سبب گناهان بنى آدم،ما را به هلاكتمرسان.
حضرت سليمان(ع)به اصحاب خود فرمود:برگرديد!همانا بخاطردعاى غير خودتان سيراب شديد!... (5) پس خيلى هم نبايد مغرور بود،خداوند گاهى به خواسته مورچهاى،رحمتخود را بر بندگان نازل مىكند.حتى گاهى دعاى كافرى چونفرعون را مىپذيرد و باران و فراوانى آب را عطا مىكند.در حديث است ازقول امام صادق(ع)كه ياران فرعون از كاهش آب نيل پيش او سخنگفتند و اظهار كردند كه اين باعث هلاكت ما خواهد شد.فرعون از آنانخواست كه آنروز برگردند.شب كه شد،به ميان رود نيل رفت و دستبه سوى آسمان بلند كرد و گفت:خدايا!مىدانى كه مىدانم،كه جز تو، كسى توان آب آوردن ندارد،پس به ما آب بده.
صبح كه شد،رود نيل فوران زد و سرشار از آب شد. (6)
ايمنى ديدند و نا ايمن شدند دوستى كردم،مرا دشمن شدند...
ما كه دشمن را چنين مىپروريم دوستان را از نظر چون مىبريم؟ (7)
آرى...خداى مهربان،دعاى بندگان و تضرع آنان را بى بهره و بدونپاسخ نمىگذارد،فقط بايد اقبال و روى آوردنى از صميم دل و خالصانهاز سوى بندگان باشد،تا لطف الهى شامل گردد.
به قول سعى:
اى كريمى كه از خزانه غيب گبر و ترسا وظيفه خوردارى دوستان را كجا كنى محروم تو كه با دشمنان نظر دارى (8)
كيفيت نماز باران
مثل نماز عيد،دو ركعت است و ركعت اول،پنج قنوت و ركعت دومچهار قنوت دارد و بهتر است كه با جماعتخوانده شود.
در قنوتها،هر دعايى مىتوان خواند،ولى بهتر است دعايى خواندهشود كه در آن،از خداوند،طلب باران شده باشد و قبل از هر دعا،صلوات بر پيامبر و آلش فرستاده شود.مستحب است كه حمد و سورهاش بلندخوانده شود.
از آنجا كه اين نماز،براى جلب رحمت پروردگار است،در مستحباتآن امورى ذكر شده كه همه،حالت رقت و زارى و نياز بندگان رامىرساند و جلب رحمت مىكند،از جمله:
مردم سه روز،روزه بگيرند و روز سوم به صحرا روند و نماز بخوانند.
زير آسمان جمع شوند.
پا برهنه باشند،مردم،منبر را با خود به صحرا ببرند،مؤذنها هم همراه باشند.پيران وكودكان و چهارپايان را هم با خود ببرند،بچهها را از مادران جدا كنند تا صداى گريه و ضجه زياد شود.
مانع بيرون رفتن كفار همراه خود شوند،امام جماعت و مردم،در كمال خشوع و وقار و درخواست،به بيابانبيرون روند، جاى پاكى را براى نماز،انتخاب كنند... (9) و نيز،وقتى نماز به پايان رسيد،پيشنماز به منبر رود،و عباى خود راواژگونه يا پشت و رو بر دوش افكند،با صداى بلند،صد بار تكبير بگويد،رو به مردم سمت راست كرده،صد بار بلند،سبحان الله بگويد، سپس بهمردم طرف چپ روى كرده و صد بار با صداى بلند،لا اله الا الله بگويد،مانعى ندارد كه مردم هم با صداى بلند، اين شعارها را بدنبال پيشنماز،تكرار كنند،چرا كه رحمت و مغفرت را بهتر جلب مىكند.
آنگاه،امام جماعت و مردم،دستبه دعا بردارند،و بسيار التماس ودعا كنند و بنالند و بخواهند،و امام جماعت،خطبه بخواند و از خداوند، طلب باران كند.و بهتر است از خطبههايى كه از معصومين(ع)نقل شدهاستفاده شود.مانند آنچه از حضرت امير(ع) (10) و امام سجاد(ع) (11) نقلشده است.
سابقه نماز باران
آنگونه كه از روايات تاريخى بر مىآيد،نماز باران در زمان انبياءگذشته هم بوده است(نمونه بيرون رفتن حضرت سليمان را خوانديد).
دعاها و حديثهايى هم كه درباره شيوه رسولخدا(ص)در خواندننماز باران نقل شده،با خطبههاى مربوط به اين نماز كه از اميرالمؤمنيننقل شده،و نيز دعاى امام سجاد(ع)گوياى اين است كه به اين سنت،عمل مىشده است. (12) در تاريخ، برخى از علماى بزرگ هم به برگزارى اين نماز اقدام كرده واز خدا،باران گرفتهاند.البته اين نماز،از آنجهتحساسيت دارد كه اگرخداوند،دعاها را مستجاب نكند و باران نفرستد،مايه شرمندگىنمازگزاران مىشود كه خدا به آنان توجه ننمود.از اين جهت،اقدام بهاين نماز،جرات و ايثارى در حد مايه گذاشتن از آبرو مىطلبد.
يكى از معروفترين نمازهاى باران در تاريخ معاصر ما،نماز آيةا...
العظمى سيد محمد تقى خوانسارى(رحمة الله عليه)است.
نوشتهاند كه در سال 1363 قمرى(47 سال پيش)همان سالى كه متفقين،ايران را اشغال كرده بودند،در قم باران نباريد و باغها و مزارعخشكيد و خطر قحطى و خشكسالى مردم قم را تهديد مىكرد.آن مرجعبزرگوار،دو روز متوالى براى نماز باران به بيابانهاى اطراف قم رفت،اينحركت،گرچه مورد استهزاء غير معتقدان به امور معنوى و غيبى بود،ولىدر روز دوم، چنان باران آمد كه سيلها روان شد و جويبارها به راه افتاد واين از آثار انفاس قدسى آن مرد الهى بود. (13) .
نمازهاى ديگر
براى ايجاد رابطه ميان بنده و خدا،نمازهاى بسيارى مورد سفارشاست.از قبيل:
-نماز غفيله
-نماز حاجت
-نماز شب اول قبر(ليلة الدفن)
-نماز اول ماه
-و...بسيارى نمازهاى ديگر كه در كتب دعا مطرح است وعلاقمندان به آنجا مراجعه كنند.در همينجا،اين نوشته را به پايانمىبريم،به اين اميد كه ره توشه آخرت و كارى مفيد براى خود و ديگرانگردد.
پىنوشتها:
1- ملك،آيه 30.
2- و 3-من لا يحضر،ج 1 ص 524.
4- تحرير الوسيله،ج 1 ص 245،نماز استسقاء.
5- من لا يحضر،ج 1 ص 524.
6- من لا يحضر،ج 1 ص 526.
7- از شعر«لطف حق»،پروين اعتصامى.
8- ديباچه گلستان سعدى.
9- تحرير الوسيله،ج 1 ص 245.
10- من لا يحضر،ج 1 ص 527:الحمد لله سابغ النعم.../و مستدرك نهج البلاغه،ج 6 ص268 دعاى حضرت على(ع).
11- صحيفه سجاديه،دعاى 19:اللهم اسقنا الغيث...
12- به من لا يحضره الفقيه،بحث نماز استسقاء مراجعه شود.
13- آثار الحجة و گنجينه دانشمندان،ج 1 ص 324.قبر آن مرحوم،در حرم حضرت معصومه(ع) است.
پرتوى از اسرار نماز صفحه 245 محسن قرائتى
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر